Tillandsia (bot. Tillandsia) - ook wel bromelia's genoemd - zijn zogenaamde luchtplanten die zonder pot of substraat gekweekt kunnen worden. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, leven de fascinerende, vaak bizar groeiende en prachtig bloeiende planten uit de grote familie van de bromelia's (Bromeliaceae) echter niet van lucht en liefde: om hun teelt succesvol te laten zijn, moeten de locatie en de verzorgingsomstandigheden precies worden afgestemd op hun omstandigheden.
Tillandsia's zijn exotisch ogende sierplanten
Inhoudsopgave
Toon alles- soorten
- Tillandsia cyanea: "Blue Tillandsia", rozetvorm voor bodemcultuur met tot 45 centimeter lange bladeren, blauwviolette bloemen en roze schutbladen
- Tillandsia lindenii: vergelijkbaar met Tillandsia cyanea, maar met een steel tot 30 centimeter hoog en donkerblauwe bloemen
- Tillandsia usneoides: ook bekend als "boombaard" of "Spaans mos", vormt lange draadachtige, grijze scheuten met geschubde bladeren
- Tillandsia aeranthos: zilverachtig blad en grote, rode tot paarse bloemen
- Tillandsia fuchsii: lange, rode schutbladen op buisvormige bloemen
- Tillandsia flabellata: tot 25 centimeter hoge, rode buisvormige bloemen tussen februari en maart
- Tillandsia albertiana: kleine, stengelvormende, mooie felrode bloemen
- Tillandsia morreniana: ook Catopsis morreniana, zeer kleine, delicate regenwoudbromelia, zeldzaam
- Tillandsia bulbosa: bolvormige stengel met lange, smalle bladeren
- Tillandsia floribunda: zeer rijkbloeiend en groeikrachtig met violette bloemen, ideaal voor beginners
- Tillandsia punctulata: opvallende rozetvorm met mooie, wit gestippelde bloemen
herkomst en distributie
Tillandsia (Tillandsia), met zo'n 500 verschillende leden, is een zeer soortenrijk geslacht in de bromeliafamilie (Bromeliaceae), die op zijn beurt tot de ananasfamilie behoort. De meestal epifytische planten zijn inheems op het hele Zuid-Amerikaanse continent. Ze hebben zich aangepast aan de meest uiteenlopende leefgebieden van de tropen en subtropen en zijn zowel thuis in het regenwoud als in de hoge steppen (zelfs op hoogtes van meer dan 4.000 meter!) of zelfs in de droogste regio op aarde, de Atacama-woestijn op de Chileense kust vinden.
gebruiken
Tillandsia's worden steeds populairder als sierplant voor in huis of in terraria. Hier worden ze ofwel alleen gehouden, met andere planten en/of samen met dieren. Het voordeel van een terrarium is dat de leefomstandigheden hier kunstmatig perfect kunnen worden aangepast aan de behoeften van de bewoners. Licht, vochtigheid en dergelijke zijn anders moeilijk te regelen binnen een appartement. In de winter is het voor veel tillandsia-soorten simpelweg te droog, omdat de warme lucht van de verwarming de omgeving uitdroogt. Regelmatig - en natuurlijk noodzakelijk! - Ventilatie daarentegen brengt kou met zich mee, die in korte tijd menige tillandsie heeft gedood.
Als u echter de ongebruikelijke planten in uw huis wilt kweken, moet u zeker kweekplanten gebruiken en hun oorsprong zorgvuldig controleren: vanwege de toenemende vraag in de afgelopen jaren zijn er talloze exemplaren uit het wild gehaald, ondanks wettelijke verboden in de landen van herkomst, waardoor veel bestanden nu in gevaar zijn of zelfs zijn verdwenen.
groei en grootte
De meeste tillandsia-soorten groeien epifytisch, d.w.z. zittend op bomen en andere planten (bijv. cactussen) en op levenloze oppervlakken zoals rotsen. Ze vormen alleen hechtwortels, maar geen fijne wortels. Om deze reden vindt de opname van water en voedingsstoffen uitsluitend plaats door neerslag en vanuit de lucht, althans in het geval van de zogenaamde grijze of witte tillandsia. Deze soorten hebben zilverachtige zuigschubben op hun bladeren waarmee ze vocht en voedsel uit de lucht filteren. Andere soorten daarentegen vervormen hun bladeren zodanig dat ze opvangtrechters vormen en instromend water opvangen. Enkele tillandsia's - de zogenaamde groene tillandsia's - wortelen in de grond.
Ook zijn er grote verschillen tussen de soorten in grootte en groeivorm. Het assortiment reikt van minuscule tillandsia's die als korstmossen groeien tot grote exemplaren met indrukwekkende bladrozetten.
Bloem, kleuren en bloeitijd
Afhankelijk van de soort bloeit tillandsia tussen februari en oktober, al kan het enkele jaren duren voordat de eerste bloei verschijnt. De planten bloeien pas als ze een bepaalde leeftijd en grootte hebben bereikt. Overigens zijn de in het oog springende, langdurige kleurenpracht slechts de schutbladen. De eigenlijke, nogal onopvallende bloem vormt zich hier direct op. Vormen en kleuren van de schutbladen variëren sterk, meestal intense, felle kleuren zoals rood, violet, roze tot magenta of oranje overheersen. De vorm daarentegen doet in veel gevallen denken aan een fakkel of vlam, waarbij de gekleurde schutbladen ver buiten de eigenlijke bladeren uitsteken.
Overigens bloeien tillandsia's zoals Sempervivum (huispreien) maar één keer in hun leven, waarna de plant sterft. Daarvoor vormen ze echter Kindel, waardoor de verschillende soorten zich vermenigvuldigen en na verloop van tijd echte kussens ontwikkelen. Dit geldt echter niet voor alle tillandsia's: sommige vormen bijna nooit uitlopers en planten zich daarentegen bijna uitsluitend via zaden voort.
bladeren
De smalle bladeren van de Tillandsia vormen bij veel soorten een rozet, ze zijn zelden vertakt en/of spiraalvormig gerangschikt. De meeste hiervan zijn kruidachtige planten met meestal samengedrukte stengels. De weinige soorten zonder samengedrukte scheutas ontwikkelen daarentegen langere stelen met afwisselend geplaatste bladeren.
fruit
Wanneer de bevruchting heeft plaatsgevonden, vormen tillandsia's capsulevruchten, die zijn voorzien van "parachutes" zoals paardenbloemen voor verdere verspreiding. De planten in de huiskamer- of terrariumcultuur vormen echter slechts zelden zaden, omdat de bestuivende insecten ontbreken.
giftig
Tillandsia's worden steevast als niet-toxisch beschouwd, wat zowel voor mensen als voor dieren geldt. Om deze reden worden ze vaak gebruikt in terraria voor baardagamen en andere exotische huisdieren. Bij sommige soorten is nog voorzichtigheid geboden, omdat de bladeren spits en scherp kunnen zijn, waardoor bij onzorgvuldige omgang verwondingen niet uitgesloten kunnen worden.
De planten zijn niet eetbaar.
plaats
In principe hebben tillandsia's een zo licht mogelijke standplaats nodig, maar in veel gevallen niet direct in de volle zon. Planten kunnen vaak het beste naast een raam staan. De optimale plaats hangt echter grotendeels af van de behoeften van de individuele soort.
Grijze tillandsia's zijn zo helder en zonnig mogelijk. Gewend aan koelere nachttemperaturen in hun natuurlijke omgeving, kunnen sommige soorten ook de zomermaanden buiten doorbrengen. Een gedeeltelijk schaduwrijke en luchtige plek is hiervoor ideaal, bijvoorbeeld in het bladerdak van de huisboom, op een latwerk of aan een muur. Groene tillandsia's daarentegen geven de voorkeur aan heldere, warme en zeer vochtige locaties, hoewel ze niet direct naast een raam hoeven te staan. Maar let op: bij deze soorten mag de temperatuur nooit onder de 15 °C komen, terwijl grijze tillandsia's in de winter op 10 tot maximaal 15 °C gehouden worden.
substraat en presentatie
Epifytische Tillandsia's worden niet in een substraat gekweekt. Bevestig ze in plaats daarvan aan een object waar de planten na verloop van tijd aan zullen wortelen. Dit kunnen stukken hout of schors zijn, (kalkarme!) natuur- of kunststenen, schelpen of gewoon een simpel draadje.
Omdat de planten wat tijd nodig hebben om te bewortelen, worden ze eerst gelijmd of vastgebonden. Hiervoor kunt u bijvoorbeeld in de handel verkrijgbare siliconenlijm uit de bouwmarkt of eenvoudige secondelijm gebruiken. Zorg ervoor dat de gebruikte lijm vrij is van aceton. Alleen het hete lijmpistool moet in dit geval in de kast blijven staan, omdat de gegenereerde warmte de plant zal beschadigen. In plaats van te lijmen kunnen tillandsia's ook aan elkaar worden gebonden met dunne stroken normale, elastische nylon panty's. Gebruik hiervoor huidskleurige kousen, deze zijn namelijk bijna onzichtbaar. Zodra de plant of het plantenarrangement stevig geworteld is, kan de panty worden verwijderd.
Aardgewortelde tillandsia daarentegen kun je het beste in orchideeëngrond planten of in een zelfgemaakt mengsel van schors, veenmos en grof zand.
gieten
Omdat epifytische tillandsia's voornamelijk water opnemen via de bladeren, hoef je deze exemplaren, die sowieso zonder substraat worden gekweekt, niet water te geven. Besproei de planten in plaats daarvan meerdere keren per week met kalkarm, d.w.z. H. zacht water. Gebruik indien mogelijk regenwater of heel oud of gekookt en afgekoeld kraanwater. Mineraalwater met weinig koolzuur en een laag kalkgehalte is ook geschikt. Als alternatief kunnen de planten in de zomermaanden een keer per week worden ondergedompeld in een bad met kalkvrij water, maar wees voorzichtig: als de bladeren van de grijze tillandsia in contact komen met water, worden ze groen.
Omdat groene tillandsia's een hoge luchtvochtigheid nodig hebben, moet je deze soorten dagelijks besproeien. Is het daarentegen een bodemcultuur - wat voor soort dan ook - dan mag het substraat in geen geval uitdrogen. Giet de plant met kamerwarm en kalkarm water zodra de grond merkbaar is opgedroogd.
Voorzichtigheid is geboden met woestijntillandsia zoals Tillandsia capitata. Deze hebben meestal niet zoveel water nodig, maar zijn tevreden met ongeveer een of twee doses per maand. Hier kunnen echter geen algemene uitspraken worden gedaan, aangezien planten, zoals alle levende wezens, zeer individueel zijn. Als u uw planten goed observeert, kunt u de werkelijke waterbehoefte gemakkelijker inschatten.
Bevruchten
Bij epifytische soorten worden voedingsstoffen ook via de bladeren opgenomen. Gebruik een speciale bromelia-meststof die u aan het spuit- of gietwater toevoegt en eenvoudig op de plant spuit. De hele plant moet altijd worden verneveld, zodat alle delen van de plant gelijkmatig worden gevoed. Omdat tillandsia's slechts een lage voedingsbehoefte hebben, is een tweewekelijkse bemesting tussen april en september en zelfs elke vier tot zes weken tussen oktober en maart voldoende.
Snijden
Tillandsia moet (en mag niet!) gesnoeid worden. Dode of vervaagde plantendelen kunnen na verloop van tijd gemakkelijk worden geplukt.
vermenigvuldigen
Voortplanting is heel eenvoudig via uitlopers, die de plant zelf vormt en "Kindel" wordt genoemd. Knip deze indien mogelijk ook niet van de moederplant af, maar scheid ze door ze voorzichtig te plukken of te breken. Plant of bevestig ze vervolgens op een nieuw substraat of zet ze in een zanderige ondergrond. Nadat de kinderen zijn gevormd, sterft de moederplant meestal.
Alleen de soort Tillandsia usneoides vormt geen ontsteken. Om ze te vermenigvuldigen, snijdt u gezonde scheuten van ongeveer 10 tot 15 centimeter lang af met een scherp en schoon mes. Bind ze vervolgens vast aan kurk of hout en besproei ze elke dag met water.
Voortplanting door zaden is daarentegen veel moeilijker, vooral omdat ten minste twee exemplaren van dezelfde soort tegelijkertijd moeten bloeien voor een succesvolle bestuiving. Omdat tillandsia's zelden bloeien, moet je waarschijnlijk vele jaren wachten op zaden die je zelf verzamelt. Vooral omdat de daaropvolgende vruchtrijping en ontkieming elk enkele maanden duren.
overwinteren
Als je de tillandsia het hele jaar door binnen houdt, hoef je in de wintermaanden in principe geen speciale zorg te nemen. Alleen de waterbehoefte kan toenemen, omdat de verwarmingslucht de luchtvochtigheid sterk verlaagt. Verder worden de bemestingsintervallen verlengd tot vier tot zes weken.
Tillandsia's die overwinterd zijn op het balkon, moeten uiterlijk in september - bij koeler weer eerder - worden opgeborgen en op een lichte en goed geventileerde plaats overwinteren. De temperatuur mag echter niet onder de 15 °C komen. In dit geval is er geen bemesting, alleen regelmatig sproeien heeft zin.
Ziekten
Hoewel veel tillandsia-soorten een hoge luchtvochtigheid nodig hebben, moet je het niet overdrijven: nattigheid leidt onvermijdelijk tot rot en dan is de plant niet meer te redden.
ongedierte
Aantasting met bladluizen komt zelden voor, hoewel de dieren gemakkelijk kunnen worden verwijderd door de bladeren af te wassen.
Tillandsia's bloeien niet, wat te doen?
Als je tillandsia niet bloeit, is hij waarschijnlijk nog niet "klaar om te bloeien". Het kan soms jaren duren voordat deze interessante planten hun vaak bizarre bloemen ontwikkelen. Op fora wordt soms geadviseerd om met behulp van een appel de planten tot bloei te brengen. Rijpe appels geven ethyleen af, een rijpingsgas. Deze methode werkt echter alleen als de betreffende Tillandsia er klaar voor is.
tips
Tillandsia's in glazen bollen zien er bijzonder mooi uit. Deze kweekvorm biedt bovendien het onovertroffen voordeel dat er optimale groeiomstandigheden in kunnen worden gecreëerd.
soorten
De volgende tillandsia-soorten zijn bijzonder populair:
Naast de hier genoemde typen zijn er nog tal van andere in de vakhandel, waarvan sommige alleen voor specialisten worden aanbevolen. Sommige soorten bromelia's vereisen zeer speciale leefomstandigheden, die alleen kunnen worden bereikt met veel inspanning en gedetailleerde kennis van deze planten. Als je de botanische naam "Catopsis" tegenkomt bij het zoeken naar geschikte tillandsia's, dan zijn dit vaak soorten met speciale behoeften. Net als tillandsia's zijn catopsis bromelia's, maar hebben aanzienlijk kleinere bloemen en andere verschillen (bijvoorbeeld in de structuur van de kelkblaadjes). De soorten zijn echter nauw verwant en soms worden de twee termen als synoniemen gebruikt in plantenwinkels.
Lees verder