Wilgenboorders hebben een slechte reputatie voor het boren in vers hout en het vernietigen van sierbomen. De mot legt zijn eieren niet voor niets op bepaalde bomen. De rupsen zijn gespecialiseerde wezens die geen bedreiging vormen voor een gezonde stand van bomen.

De wilgenboorder valt het liefst zieke en zwakke weiden aan

Inhoudsopgave

Toon alles
  1. de essentie in het kort
  2. Wilgenboorders - meldplicht?
  3. Wilgenboorder schade
  4. oorzaken van een besmetting
  5. Wilgenboorder giftig?
  6. Eerste hulp bij snoeien
  7. strijden
  8. levensstijl en ontwikkeling
  9. Veel Gestelde Vragen

    10. de essentie in het kort

    • De voedselactiviteit van de wilgenboorderrupsen kan gemakkelijk worden verward met de holen van andere houtsoorten. De wilgenboorder is echter niet aangifteplichtig. De inheemse soort plaagt wilgen en populieren in vochtige boomstammen.
    • Rupsen eten in het hout van zieke bomen en laten holen achter tot twee centimeter dik en een meter lang. Kenmerkend zijn boorgaten in de bast, boorstof en uitwerpselen aan de basis van de stam en de intense geur van azijn. Rupsen zijn niet giftig.
    • De eerste stap is om terug te snijden in het gezonde hout. Een quassia-oplossing is het meest effectieve middel om de rupsen te bestrijden. Als ze eenmaal hun weg naar het bos hebben gegeten, is het bijna onmogelijk om ze te bestrijden.
    • Vrouwtjes leggen hun eieren op ruwe bast, waardoor de rupsen zich in het hout kunnen ingraven. Ze hebben een aantal jaren nodig om zich te ontwikkelen en te verpoppen in het hout of in de ondergrond.

    Zijn wilgenboorders aangifteplichtig?

    De voederplaatsen van wilgenboorders zijn vergelijkbaar met die van andere plagen

    De rupsen van de wilgenboorder kunnen de stabiliteit van de aangetaste boom aanzienlijk beïnvloeden. Ze kunnen binnen enkele maanden hele boomstammen vernietigen. Als laanbomen worden aangetast, is er een verhoogd risico op windschade. De soort is wijdverbreid in Europa en nestelt bij voorkeur in oude wilgen. Het kan ook in de moestuin voorkomen.

    Het is echter niet nodig om wilgenboorders te melden. Er is geen meldingsplicht. Als je voedingspassages van een rups ontdekt, moet je de soort precies identificeren. Vaak zijn de holen van de wilgenboorder niet duidelijk te onderscheiden van die van andere meldingsplichtige houtplagen.

    vorm van de holen speciale eigenschap larven aangifteplichtig
    wilgenboorder circulaire Boorstof wordt met de uitwerpselen naar buiten getransporteerd donkerrode rug, zijkanten geel, kopcapsule zwart Nee
    Aziatische boktor ovaal grove boorspaanders blijven in de gangpaden pootloos, met een bruine chitineuze plaat op de voorborst Ja
    kastanjeboorder rondom alleen in takken met een diameter kleiner dan 10 cm eerst roze, later lichtgeel met zwarte stippen Nee
    populier geit ovaal beperkt tot populieren en wilgen nodulair, frontplaat korrelig Nee

    Hoe herken je schade veroorzaakt door wilgenboorders

    De wilgenboorder wordt als een plaag beschouwd omdat zijn rupsen bomen en struiken vernietigen die al verzwakt zijn. Op het eerste gezicht is de schade niet duidelijk toe te schrijven aan deze soort. Er zijn tal van houtplagen die gaten in het hout achterlaten. Let daarom op kleine sporen die de vervuiler aan het licht brengen.

    schade foto

    Wilgenboorders vallen bij voorkeur oudere en reeds zieke bomen aan, waar ze gevaarlijk voor kunnen worden. Hun onregelmatige holen leiden meestal langs de stam en kunnen tot een meter lang worden. De tunnels bereiken een diameter van maximaal twee centimeter.

    Aangetaste bomen hebben last van een verstoorde aanvoer van voedingsstoffen en water, waardoor takken en bladeren verdrogen. Het zwaar uitgeholde hout kan gemakkelijk breken bij wind. Rotschimmels verspreiden zich vaak in de boorgaten, wat de boom verder verzwakt. Als de besmetting ernstig is, bestaat het risico dat de hele boom sterft.

    besmetting detecteren

    Het voedingspatroon van de wilgenboorderrupsen omvat grote gaten in de bast waardoor uitwerpselen en boorstof worden afgevoerd. Aan de voet van de stam van een aangetaste boom vind je vaak roodachtig gekleurd boorkrullen en resten van uitwerpselen. Op oudere gaten zie je een sapstroom.

    De activiteiten van een wilgenboorder-rups zijn te herkennen aan de typische geur van azijn die de boom omhult. Bij een ernstige aantasting zijn 's nachts krakende of raspende voedergeluiden te horen, die van binnen in de boom naar buiten doordringen. Af en toe bewegen de rupsen duidelijk zichtbaar op de boomschors.

    Boorgaten van de rupsen van de wilgenboorder zijn onregelmatig gevormd, tot twee centimeter in diameter en lopen meestal van boven naar beneden.

    Zo zien rupsen eruit

    Oudere rupsen zijn meestal roodbruin

    Hoewel de schade gemakkelijk kan worden verward met de activiteit van andere houtetende rupsen, is de rups duidelijk herkenbaar. Het heeft een geel gekleurd lichaam en ontwikkelt een donkerrood gemarkeerde rug in de latere stadia van ontwikkeling. Dat de rupsen eigenlijk geel van kleur zijn, wordt duidelijk bij overwinterende individuen. Als je in de winter een rups in de toplaag van het substraat aantreft, heeft hij zijn typische rode kleur verloren en lijkt hij helemaal geel.

    Typische eigenschappen:

    • meestal 60 tot 100 millimeter lang
    • Hoofd en delen van het nekschild zijn het hele jaar door zwart
    • zeer glanzend lichaam
    • Wratten bedekt met korte witte haren
    • krachtig ontwikkelde monddelen

    Waarom worden bomen aangevallen?

    Wilgenboorders behoren tot de houtboorders waarvan de larven zich ontwikkelen in vers hout. De volwassen motten hebben onvolgroeide slurven en kunnen geen voedsel opnemen. Hun enige bestaansreden is de voortplanting en daarmee het in stand houden van hun soort.

    oorzaken

    De wilgenboorder is een wijdverspreide en nachtelijke vlinder. Het leeft voornamelijk in vochtige boompopulaties waarin zich wilgen bevinden. Daarom zijn de motten vaak te vinden op stromend water maar ook in parken of weilanden. De soort wordt af en toe aangetroffen in gemengde bossen of in huistuinen en boomgaarden met oude bomen.

    Vrouwtjes zoeken zieke en oudere bomen om hun eieren te leggen, zodat ze in de natuur de afbraak van het oude hout initiëren en bevorderen. Waarschijnlijk worden ze aangetrokken door de azijnzuurachtige geur die oudere larven in het hout afgeven.

    youtube

    Vaak aangetaste bomen

    Wilgenboorders geven de voorkeur aan loofbomen en komen vooral voor op diverse inheemse wilgensoorten of sierheesters zoals de harlekijnwilg. Wanneer houtige planten ernstig verzwakt zijn, leggen de motten hun eieren ook in het hout van andere boomsoorten. Rupsen zijn te vinden in esdoorn, beuken, essen, populieren, eiken, walnoten, linden en iepen.

    Voorkeur boomsoorten:

    • Salix: wilg
    • Betula: zilverberk
    • alnus: zwarte els
    • Pyrus: Peer
    • straf: Appel

    Is de rups van de wilgenboorder giftig?

    De rups van de wilgenboorder is agressief en kan zijn kaken gebruiken als hij zich bedreigd voelt. Kinderen, honden en katten dienen afstand te houden van de rupsen. Als de rups van de wilgenboorder bijt, kan dat erg pijnlijk zijn. Een beet levert geen gezondheidsrisico's op en de motten worden niet als giftig voor de mens beschouwd.

    uitweiding

    Houtboorders en hun voedselwaarde

    Talloze rupsen van de houtboorder worden sinds de oudheid als eetbare insecten beschouwd. Grieken en Romeinen genoten van de rupsen als delicatesse. Om een eiwitrijke traktatie te krijgen, werden de rupsen vetgemest met bloem. In Mexico worden de rupsen van een houtboorder, die het liefst in agaven leeft, sinds de Azteekse tijd als eetbaar beschouwd. De rupsen worden vandaag de dag nog steeds gegeten. De in Australië wonende Aboriginals zijn dol op deze lekkernij en eten de rupsen samen met andere houtbewonende rupsen van wortelboorders of boktorren.

    Eerste hulp bij snoeien

    Aangetaste plantendelen moeten royaal worden verwijderd en weggegooid of verbrand

    Snoeien is de meest succesvolle manier om de wilgenboorder in een vroeg stadium van besmetting te verwijderen. Hoe langer de rupsen in het bos leven, hoe meer ze uitzetten. De holen van de mottenrupsen kunnen wel een meter lang zijn. Snoei de aangetaste boom terug tot gezond en ongeperforeerd hout zichtbaar is. Als er geen rupsen meer in het bos leven, kan het hout zich herstellen en weer uitlopen.

    tips

    Verbrand het snoeihout, anders blijven de wilgenboorder rupsen zich in het hout ontwikkelen en kunnen ze een nieuwe plaag veroorzaken.

    Verfijnde variëteiten

    Als een geënte harlekijnwilg wordt aangetast door de wilgenboorder, is snoeien moeilijker. U moet voorzichtig zijn om de transplantatieplaats intact te houden. Dit bevindt zich in het bovenste derde deel van de stam en is aanzienlijk dikker, omdat geënte rijst op een typisch type wilg is geënt. Als je deze plek afsnijdt, zal je harlekijnwilg niet meer ontkiemen, maar de eigenlijke onderstam.

    Vecht tegen wilgenboorders

    Meestal is het niet nodig om de wilgenboorder te controleren. Omdat het een belangrijk onderdeel is van een functionerend ecosysteem en inheems is in Europa, wordt het niet noodzakelijkerwijs als een enorme houtplaag beschouwd. Er zijn geen chemische sprays goedgekeurd om de wilgenboorder te bestrijden. Toch vindt de soort geen herkenning in de moestuin. Verwijderingsmaatregelen zijn zinvol voor sierbomen.

    Vroege controle nodig

    Als de rupsen in het bos hebben gegeten, is het bijna onmogelijk om ze te bestrijden. Het is daarom belangrijk om de jonge rupsen in een vroeg stadium te doden wanneer ze zich nog met de bast voeden. De vrouwtjes leggen hun eieren het liefst aan de basis van de stam, waar de rupsen na korte tijd uitkomen.

    quassia

    Quassin is een sterke bittere stof waarvan wordt gezegd dat het een insectendodende werking heeft. Het zit in sommige bittere houtsoorten zoals de Braziliaanse quassiaboom (Quassia amara) en is als poeder verkrijgbaar in apotheken. Een extract van de bitterstoffen helpt tegen wilgenboorder rupsen als ze direct worden besproeid. U kunt de oplossing ook preventief op de bomen sproeien van de lente tot de herfst. Merk op dat quassin niet gunstig is.

    Bereiding van de Quassia-oplossing:

    1. Giet twee liter water over 150 gram bitterhout of quassiapoeder
    2. een nacht laten staan en dan koken
    3. Ongeveer een uur sudderen
    4. Zeef de vloeistof en verdun met tien liter water

    Als je bitterhout gebruikt, kun je de stukken drogen en hergebruiken nadat ze zijn gekookt. Quassin heeft een bitterheidswaarde van 13.000.000. Na een verdunning van 13 miljoen keer smaakt de oplossing nog steeds bitter. Je kunt ook 250 gram zachte zeep (€ 44,90) oplossen in de kokende vloeistof. Het zorgt ervoor dat de vloeistof beter aan de bast hecht. Na twee tot drie dagen moeten de resten op de boom worden afgespoeld met schoon water.

    Chrysanthemum-extract

    De prachtige chrysanten kunnen wilgenboorders doden - en andere nuttige insecten

    De Dalmatische insectenbloem produceert het natuurlijke toxine pyrethrum. Het dient als contactinsecticide en wordt gebruikt tegen veelvoorkomende plagen, hun eieren en larven. Aangezien het actieve ingrediënt ook nuttige organismen in gevaar brengt, moet het gebruik buitenshuis met uiterste voorzichtigheid worden uitgevoerd. Het knock-down effect treedt binnen enkele minuten op. Sommige insecten slagen erin de pyrethrines in het lichaam af te breken.

    Draadmethode nuttig?

    Vaak wordt aangeraden om een stevige draad in de boorgaten te duwen. Door het continue prikken moet de rups in de lengte gespietst worden. Het succes van deze maatregel is echter niet erg groot. De voergangen reiken soms tot een meter diep in het bos, zodat je de rupsen die erin leven niet kunt vangen met een te kort draad. Ernstig beschadigde bomen kunnen door meerdere rupsen worden bewoond, dus je zult nooit alle exemplaren vangen.

    preventie

    Wilgenboorders hebben loofbomen nodig waarvan de bast vochtig, ruw en gegroefd is om hun eieren te leggen. De rupsen graven zich in in hout dat is aangetast door droogteschade of verzwakt is door ziekten en schimmels. Regelmatige watervoorziening en kalibemesting zijn de belangrijkste maatregelen om een plaag te voorkomen, omdat ze de vitaliteit van de boom ondersteunen. Na het snoeien van de boom dienen snoeiwonden direct te worden afgesloten met een wondverband. Open wonden bieden de rups een ideale ingang.

    tips

    Bekalk de stam regelmatig om het leggen van eieren te voorkomen. Daarvoor wordt de bast verwijderd met een stamschraper of een borstel, waardoor de stam onaantrekkelijk wordt voor de vlinders.

    levensstijl en ontwikkeling

    Wilgenboorders behoren tot de familie van de houtboorders (Cossidae). Mannetjes hebben een spanwijdte van 80 millimeter. Vrouwtjes worden 100 millimeter groot en daarom is de soort de grootste kleine vlinder van Centraal-Europa. Als nachtvlinder is Cossus cossus onopvallend bruin gekleurd. Er zijn zwarte dwarslijnen op de voorvleugels. Het belangrijkste vliegseizoen loopt van juni tot juli, waarbij de vlinder wordt waargenomen van eind mei tot begin augustus.

    eieren leggend

    Vrouwtjes produceren ongeveer 700 eieren na het paren. Ze leggen meerdere eierpakjes met elk 20 tot 50 eieren in de voren van ruwe boomstammen. Verzwakte loofbomen zoals wilgen en populieren hebben de voorkeur voor het leggen van eieren. De eieren worden beschermd tegen uitdroging door een kleverige afscheiding.

    ontwikkeling

    Nadat de larve is uitgekomen, dringt hij door de schors. Het voedt zich met boomsap en houtvezels en doorloopt verschillende vervellingen. In het tweede jaar vreten de rupsen dieper het hout in en gaan de stam door de boom omhoog. Kort voor de verpopping hebben de larven een lengte van 100 millimeter bereikt. Hun ontwikkeling duurt tussen de twee en vier jaar, omdat houtvezels nauwelijks voedingsstoffen bevatten. De jonge vlinders komen in de zomer uit hun poppen.

    verpopping

    Normaal gesproken vindt verpopping plaats na de derde winterslaap in het bos. De rupsen produceren een stevige cocon van ongeveer zes centimeter groot. Deze bestaat uit webdraden en is bedekt met boorkrullen wanneer deze zich in de invoertunnel bevindt. Poppen in het substraat worden vaak afgewisseld met gronddeeltjes. Er zijn drie manieren waarop rupsen van de wilgenboorder zich kunnen verpoppen:

    • versie 1: graven in het substraat voor overwintering in de herfst en verpoppen in de lente
    • variant 2: overwinteren als rups in de boom en verpoppen in het voorjaar in de strooisellaag
    • Variant 3: verpoppen in een cocon van schaafsel achter een opening verstopt met boorkrullen

    Veel Gestelde Vragen

    Is de wilgenboor nuttig?

    In principe zijn wilgenboorders zeer nuttige dieren

    Deze soort, die zich het liefst op weilanden nestelt, is een belangrijk onderdeel van een functionerend ecosysteem. Het is een van die houtboorders die zich richten op vers en levend hout van reeds zieke of verzwakte bomen.

    De wilgenboorder versnelt de dood van zieke bomen door tunnels in het bos te boren, die door de hele boom kunnen gaan. Ook de schimmels die zich vervolgens in de boorgaten nestelen, zorgen voor een snellere houtafbraak. Deze mot ruimt de natuur op en maakt plaats voor verse zaailingen.

    Hoeveel wilgenboorder rupsen leven in een tunnel?

    Zodra de jonge rupsen uit hun eitjes zijn gekomen, zoeken ze een ingang in het bos. Ze leven het eerste jaar gezellig onder de schors. Dit zogenaamde ruimtevreten eindigt in het tweede jaar van ontwikkeling. De rupsen zijn in het hout verdeeld over afzonderlijke tunnelsystemen die van elkaar gescheiden zijn. Hun voedingsactiviteit vindt meestal plaats langs de stam, omdat ze verpoppen aan de basis van de stam of in een van de lagere voergaten.

    Hoe ziet een rups van een wilgenboorder eruit?

    De larven van de wilgenboorder zijn tussen de zes en tien centimeter lang. Op zoek naar een plek om te overwinteren of te verpoppen, kunnen de rupsen in de herfst worden waargenomen op de bast van aangetaste bomen of op de grond. Op dit moment is hun rug bedekt met een donkere tot bordeauxrode band en lijken de zijkanten geel.

    Het lichaam straalt helder en is af en toe bedekt met wit haar. De zwarte kop en het gedeeltelijk zwarte nekgebied creëren een signaalpatroon. Typerend is de geur van houtazijn, die enigszins doet denken aan de geur van geiten. De poppen zijn ongeveer 15 cm lang en roodachtig geel van kleur. De afzonderlijke buiksegmenten zijn voorzien van donkere doornenrijen.

    Waarom zien overwinterende rupsen er anders uit dan zomerrupsen?

    Dat de rupsen in de late ontwikkelingsfase een opvallende rode kleur op hun rug hebben, heeft evolutionaire redenen. Het komt vaak voor dat de rupsen op de bast te vinden zijn of over de grond kruipen op zoek naar een verpopplaats.In deze gevallen zijn ze een gemakkelijke prooi.

    Met de signaalkleuren zwart en rood proberen ze potentiële roofdieren te vertellen dat hun lichaam oneetbaar of giftig is. In feite bevatten de rupsen geen giftige ingrediënten, dus de rode kleur is een belangrijke bescherming tegen vraatzuchtige vogels en andere roofdieren. Tijdens de wintermaanden verliezen ze deze kleur en worden ze helemaal geel.

    Hoe zien wilgenboorders eruit?

    De motten zijn nauwelijks te zien als ze op de bast van loofbomen zitten. Hun mollige lichamen hebben lichtgrijs gekleurde vleugels die gemarmerd zijn met donkergrijs. Delen van de vleugels lijken bruinachtig. De vleugels bootsen de kleur van boomschors na, waardoor optimale camouflage ontstaat. Ook de poten passen in dit camouflagepatroon, omdat ze zwart-wit geringd zijn. Vrouwtjes zijn iets dikker dan mannen. Ze bereiken een spanwijdte tussen 65 en 100 millimeter.

Categorie:

Dieren in de tuin