Galmijten zijn vervelende maar meestal relatief ongevaarlijke beestjes in tuinen. De kleine dieren zijn niet met het blote oog te zien - een plaag wordt eerder uitgedrukt door de typische gallen, kleine eekhoorns op de bladeren van de waardplanten. Lees hieronder wat u tegen de plagen kunt doen.
De gallen verschillen in vorm en kleur afhankelijk van de mijt en boomsoort
Inhoudsopgave
Toon alles- Portret galmijten
- bestrijd galmijten
- schade toebrengen aan mensen
- Veel Gestelde Vragen
- verwijder geïnfecteerd plantmateriaal
- Spraykuren met oliepreparaten, brouwsels en gier
- Gebruik aaseters
- Houd de grond vochtig en los
- boerenwormkruid brouwsel
- knoflook extract
- brandnetelmest
Wat zijn galmijten precies?
Galmijten, zoölogisch Eriophyidae, zijn kleine mijten die voor ons mensen voornamelijk als poortongedierte verschijnen. Ze behoren tot de subklasse van mijten binnen de klasse van spinachtigen en vormen een familie met 274 geslachten en meer dan 300 verschillende soorten (vanaf 2013).
Kijk
De witachtige, bruinachtige of geelachtige mijten hebben een lichaamslengte van slechts 0,08 tot 0,5 millimeter, wat alleen mogelijk is door een ontbrekend cardiovasculair systeem. Grotere soorten zijn te herkennen met een vergrootglas, de andere alleen onder de microscoop. Galmijten zijn wormachtig en licht gebogen van vorm en zijn bovenop gepantserd met dorsale platen. In tegenstelling tot andere mijten hebben ze maar 4 poten in plaats van 8.
levenswijze
Galmijten overwinteren in fruitmummies, onder knopschubben of in de bladoksels van hun waardplant en trekken van daaruit in het voorjaar naar de uitlopende bladeren. Ze zuigen met hun klauwen op de bladeren en veroorzaken karakteristieke uitstulpingen, ook wel gallen of pokken genoemd, waarin ze verblijven en zich vermenigvuldigen, door het vrijkomen van enzymen in het speeksel.
De ontwikkeling van de larven via het nimfenstadium tot volwassen galmijten kan binnen ongeveer 10-15 dagen plaatsvinden, zodat er binnen één seizoen een enorme populatiegroei kan zijn. De verspreiding van de dieren vindt plaats via de wind. Galmijten planten zich bijzonder goed voort in droge, warme omstandigheden.
schade foto
De lindegalmijt heeft zich gespecialiseerd in lindebomen
Galmijten parasiteren verschillende planten en veroorzaken verschillende soorten schade aan hen. Het meest getroffen zijn bomen en struiken zoals esdoorn, hazelaar, elzen, pruimen, iepen, beuken, limoenen, kornoeljes, walnoten of naaldbomen, evenals bessenstruiken zoals bramen, aalbessen en frambozen en wijnstokken. Veel van de galmijtensoorten zijn gespecialiseerd in bepaalde planten en zijn er ook naar vernoemd, zoals de lindegalmijt (Eriophyes tiliae), de appelroestmijt (Aculus Schlechtedali) of de walnootpokkengalmijt (Aceria tristriata).
| esdoorn | coniferen | Lindeboom | hazelaar | bramen | krenten | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| schade foto | eekhoornvormige uitsteeksels (gallen) die later roodachtig worden op de bladoppervlakken | Uitholling en bruine verkleuring, daarna vallen van de naalden | Vilt-achtige vlekken op de bladeren | Gezwollen, vergrote 'ronde knoppen' die niet uitlopen en afsterven | Geremde vruchtvorming, bessen blijven geheel of gedeeltelijk rood en oneetbaar: oogstverlies | Gezwollen ronde knoppen, onvolgroeide, asymmetrische bladeren, groeiachterstand, mogelijke overdracht van brandnetelbladontbladering, resulterend in geremde vruchtvorming |
| strijden | Verwijder aangetaste scheuten en bladeren | Bij ernstige besmetting spraybehandeling met oliepreparaat of, in extreme gevallen, bezuinigen | Verwijder aangetaste plantendelen | Breek gezwollen ronde knoppen los, verwijder aangetaste delen van de plant | Sproeibehandeling met oliebereiding of drijfmest, aangetaste plantendelen terugsnoeien, fruitmummies afvoeren | Gezwollen ronde knoppen uitbreken, aangetaste delen van de plant terugsnoeien, mummies afvoeren, besproeien met oliepreparaat of gier, grond vochtig houden |
De zogenaamde gallen zijn typerend voor schade veroorzaakt door galmijten. Dit zijn uitstekende weefselgroei aan de boven- of onderkant van de bladeren van de waardplant. De mijten zijn ook vernoemd naar deze gallen. De gallen zijn typisch eekhoorn- tot knolvormig en kunnen lichtgroen en later bruinachtig of roodachtig van kleur zijn.
Galmijten laten halvemaanvormige gallen achter op esdoornbladeren
Er kunnen echter ook andere symptomen optreden: hazelnoot, taxus, aalbes en kruisbes vertonen gezwollen, vergrote knoppen die als toevluchtsoord en legplaats dienen voor hele hordes mijten. Dergelijke geïnfecteerde ronde knoppen ontkiemen niet meer en sterven af. Lindebomen vertonen viltachtige plekken als ze besmet zijn, en de bladeren van haagbeuken krullen op. Op berken en wilgen vormen zich bossige of bolvormige verklevingen, zogenaamde heksenbezems of, op wilgen, warrige koppen.
Bij bramen wordt ook de vruchtvorming geremd. De bessen rijpen niet volledig, blijven geheel of gedeeltelijk rood en zijn dus niet eetbaar. Iedereen die op grotere schaal bramen kweekt, kan flink oogstverlies oplopen door galmijten.
Bepaalde soorten galmijten brengen ook ziekten over. Zo kunnen krenten door een galmijtplaag besmet raken met het brandnetelbladvirus, wat weer leidt tot verminderde vruchtvorming.
Afgezien van de oogstverliezen bij bramen en secundair ook bij aalbessen, beperkt de schade veroorzaakt door galmijten zich tot de visuele misvorming en bladverlies van de planten. De besmetting is niet echt gevaarlijk, d.w.z. ernstig schadelijk voor hen.
bestrijd galmijten
Hoe verschillend de symptomen van een galmijtenplaag er ook uitzien bij de verschillende waardplanten, de mogelijke bestrijdingsmethoden zijn even divers. Zoals zo vaak bij ongediertebestrijding, dienen galmijten zowel preventief als acuut te worden bestreden.
preventie
Het voorkomen van een galmijtplaag begint met de selectie van planten en hun plantplaats. Planten die vatbaar zijn voor het ongedierte, zet u indien mogelijk niet op bijzonder warme, droge en beschutte plaatsen, omdat een dergelijke omgeving de voortplanting van galmijten bevordert. Vermijd ook overmatige stikstofbemesting, maar de planten moeten er wel voldoende van worden voorzien.
In het geval van bramen worden vooral laatrijpe variëteiten getroffen. Dus, als het je niet uitmaakt, kies dan een ras dat vroeg rijpt.
tips
Vooral bij de gevoelige bessenstruiken zijn er nu bepaalde rassen die resistent zijn tegen galmijten. Bijvoorbeeld de braam Rubus fruticosus 'Choctaw', de rode bes Ribes rubrum 'Rovada' of de framboos Rubus idaeus 'Willamette'. In tuinierszaken kunt u ook specifiek vragen naar andere resistente rassen.
Acute tegenmaatregelen
Als er al een galmijtplaag heeft plaatsgevonden, moeten gedurende het seizoen gefaseerde maatregelen worden genomen om de populatie in te dammen. De belangrijkste maatregelen zijn als volgt:
Aangetaste plantmateriaal verwijderen
Aangetaste plantendelen moeten onmiddellijk worden verwijderd
Zodra u een galmijtplaag opmerkt, dient u eerst zoveel mogelijk aangetaste delen van de plant te verwijderen. Vooral door de gezwollen ronde knoppen van hazelaar, aalbes, kruisbes en taxus uit te breken, kun je in het voorjaar een groot deel van de mijten uitroeien. De geïnfecteerde knoppen die zijn uitgebroken, kunt u het beste met het huisvuil deponeren, maar zeker niet in de tuin. Zwaar aangetaste scheuten en takken moeten volledig worden afgesneden en ook worden vernietigd. Een radicale snoei is ook geschikt voor planten die snoei goed verdragen.
Vanaf de latere vruchtfase moeten de vruchtmummies, die door de galmijten als winterverblijf worden gebruikt, worden verwijderd.
Spraykuren met oliepreparaten, brouwsels en gier
Bij planten op wiens bladeren de galmijten de typische gallen produceren, is de beste manier om het ongedierte te bestrijden tijdens de migratiefase. De migratiefase is de fase waarin de mijten hun overwinteringsplaatsen in de fruitmummies of onder de knopschubben verlaten en naar de ontspruitende bladeren migreren. Tijdens de vegetatiefase kunt u dan een behandeling met oliepreparaten (meestal op basis van koolzaadolie) of zelfgemaakte plantenbrouwsels of drijfmest toepassen, ook wekelijks tijdens het groeiseizoen. Bij bramen worden de jonge scheuten behandeld als ze een lengte van ongeveer 10 centimeter hebben bereikt, dan weer anderhalve week en tenslotte net voor de bloei.
De volgende zijn bewezen effectieve, natuurlijke middelen tegen mijten:
1. Boerenwormkruid afkooksel
Voor een boerenwormkruidafkooksel: hak ongeveer 150 g vers boerenwormkruid fijn, verbrand het met ongeveer 5 liter kokend water en laat alles 10 minuten trekken. Filter vervolgens het brouwsel. Gevuld in een lege bloemenspuit kunt u de aangetaste planten er vervolgens mee behandelen.
2. Knoflookextract
U kunt een knoflookextract maken door ca. 100 g geperste knoflookteentjes 24 uur in 20 ml olie te laten trekken. Verdun het filtraat met een liter water en voeg 10 ml wrongelzeep toe.
3. Brandnetelmest
Brandnetelmest helpt tegen een breed scala aan plagen
Brandnetelmest is over het algemeen een bewezen, ecologische plantversterker en meststof en kan ook helpen tegen galmijten. Om brandnetelmest te maken, hak je ongeveer een kilo verse brandnetels fijn en giet je er 10 liter regenwater over. Dek af en laat ongeveer twee weken gisten, onder dagelijks roeren. Wanneer er geen kooldioxide meer wordt gevormd, d.w.z. geen bellen meer opstijgen, is de drijfmest klaar en kan deze worden afgefiltreerd. Om als spray tegen galmijten te gebruiken, de zorgvuldig gefilterde bouillon in een verhouding van 1:10 verdunnen met water en dit met een bloemenspuit op de planten aanbrengen.
Gebruik natuurlijke vijanden
Het kan ook heel nuttig zijn om natuurlijke vijanden in te zetten tegen de galmijten. Het gaat voornamelijk om roofmijten (Gamasina), die in dragergranulaat worden verkocht. De korrels kunnen meestal direct op de aangetaste delen van de plant worden verspreid. De roofmijten eten zowel de larven als de volwassen galmijten en gaan dood zodra ze geen galmijten meer kunnen vinden.
Daarnaast kunnen gaasvlieglarven ook ingezet worden tegen galmijten. Ze worden verkocht in kartonnen kammen in de larven van het eerste of tweede stadium. Het is absoluut noodzakelijk dat ze worden ingezet volgens de bijgevoegde beschrijving, zodat de gaasvlieglarven elkaar niet kannibaliseren.
Houd de grond vochtig en los
Vooral bij aangetaste fruitbomen en bessenstruiken is het ook nuttig om de grond los en vochtig te houden als er sprake is van een galmijtplaag. Hark af en toe de grond onder de plant op en geef gelijkmatig water. Mulchen met schors of stro helpt om vocht vast te houden.
Effect van galmijten op mensen
Net als veel andere mijtensoorten kunnen ook galmijten schadelijk zijn voor de mens. Allereerst zijn allergische reacties mogelijk. Beten van galmijten manifesteren zich meestal in de vorm van kleine puisten met jeuk en roodheid. In ernstige gevallen kunnen ze echter ook ernstigere ziekten veroorzaken, zoals de ziekte van Lyme, tyfus, tularemie of rickettsia-pokken.
Daarom is het vooral voor gevoelige mensen belangrijk om beschermende kleding, vooral handschoenen, te dragen bij de bestrijding van de planten. Ook moet u oppassen dat u tijdens de maatregelen gedragen kleding niet in huis neemt om verspreiding naar kamerplanten aldaar te voorkomen.
Veel Gestelde Vragen
Wat zijn galmijten?
Galmijten zijn bij ons mensen vooral bekend als een plantenplaag. Als mijten behoren ze tot de spinachtigen en vormen ze een familie met 274 geslachten en meer dan 300 soorten. Ze zijn microscopisch klein en kunnen niet met het blote oog worden gezien. Alleen de schade die ze aanrichten aan esdoorn, hazelaar, pruimenbomen, bramen of aalbessen is zichtbaar. Kenmerkend zijn eekhoornvormige uitstulpingen op de bladeren.
Hoe herken je galmijten?
Galmijten zelf zijn niet te zien, maar hun werken wel
De dieren zelf zijn met het blote oog niet te herkennen en meestal niet eens met een huishoudloep, want ze zijn slechts ongeveer 0,08 tot 0,5 millimeter groot. Onder de microscoop is hun wormachtige, witachtige, bruinachtige of geelachtige lichaam te zien met slechts 4 poten in plaats van de 8 poten die spinachtigen en mijten gemeen hebben. Een aantasting van planten met galmijten is alleen te herkennen aan de schade die aan de planten zichtbaar is.
Welke planten worden aangevallen door galmijten?
Vooral loofbomen zoals esdoorn, linde, hazelaar, els, beuk of iep worden aangetast, maar ook naaldbomen kunnen het slachtoffer worden van de galmijten. Ook struiken zoals kornoeljes, bramen, frambozen en aalbessen worden aangetast.
Wat is de schade veroorzaakt door een galmijtplaag?
Typisch wordt een galmijtenplaag getoond door groenachtige tot roodachtige of bruinachtige, eekhoornvormige uitstulpingen, de gallen, op de bladeren van de overeenkomstige planten. Maar ook viltachtige plekken, gezwollen, niet uitlopen en afstervende ronde knoppen, asymmetrische of gekrulde bladeren, groeiachterstand en geremde vruchtvorming (bij bramen is de vrucht geheel of gedeeltelijk rood) kunnen voorkomen.
Hoe galmijten bestrijden?
De bestrijding van galmijten verschilt van plant tot plant. Als alleen de bladeren zijn misvormd door de eekhoornvormige gallen, moeten deze worden verwijderd en weggegooid. Sproeibehandelingen met preparaten op oliebasis of met zelfgemaakte boerenwormbouillon, knoflookextract of brandnetelmest kunnen ook worden gebruikt. Fruitmummies waarin de mijten overwinteren, moeten zorgvuldig worden verwijderd en vernietigd. Bij snijtolerante en zwaar aangetaste planten kan ook een radicale snoei worden aangekondigd.
Zijn galmijten ook gevaarlijk voor mensen?
Indien nodig kunnen galmijten allergische reacties veroorzaken bij de mens. Ze manifesteren zich in de vorm van puisten, jeuk en roodheid. In ongunstige gevallen kunnen de mijten ook ziekten veroorzaken zoals de ziekte van Lyme, tyfus, tularemie of rickettsia-pokken.