Het delicate lelietje-van-dalen met zijn puur witte bloemen is een symbool van zuiverheid en onschuld in de taal van bloemen, daarom is een boeket van deze mooie bloemen een populair cadeau voor Moederdag. De mooie vaste plant bloeit in ieder geval in de vrolijke meimaand en laat in deze periode vaak uitgebreid zijn bloemen zien. In de tuin blijkt onze inheemse lelietje-van-dalen een makkelijk te verzorgen vroege bloeier die na verloop van tijd vanzelf de perken zal veroveren. Maar wees voorzichtig: de ogenschijnlijk onschuldig ogende plant is zeer giftig.

Lelietje-van-dalen sieren onze bossen en tuinen in de lente

Inhoudsopgave

Toon alles
  1. oorsprong en betekenis
  2. gebruiken
  3. uiterlijk en groei
  4. toxiciteit
  5. locatie en bodem
  6. cultuur in de pot
  7. Plant lelietje-van-dalen correct
  8. water geven en bemesten
  9. Lelietje-van-dalen correct snijden
  10. Lelietje-van-dalen vermeerderen
  11. overwinteren
  12. ziekten en plagen
  13. soorten en variëteiten

    14. oorsprong en betekenis

    Het lelietje-van-dalen (bot. Convallaria majalis) komt in bijna heel Europa en in delen van Azië en Noord-Amerika voor, voornamelijk in eiken- en beukenbossen. De soort is slechts schaars vertegenwoordigd in Zuid-Europa en komt vooral voor in de valleien van de bergen tot op 1.900 meter hoogte - wat overigens de Latijnse naam is, want "Convallaria" betekent zoiets als "vallei". bassin". De planten vormen grote groepen in hun natuurlijke habitat, maar zijn beschermd en mogen daarom niet worden geplukt of verwijderd. Alleen exemplaren die voor sierdoeleinden in tuinen zijn gekweekt, mogen als snijbloem worden gebruikt.

    In de christelijke symboliek speelt het lelietje-van-dalen, ook wel de bloem van Maria genoemd, een belangrijke rol en staat voor de onschuld en zuiverheid van Maria, de moeder van God. Deze betekenis is overgebracht naar de taal van bloemen, daarom staat de bloem tegenwoordig over het algemeen voor een intieme, kuise liefde. In vroeger tijden werd het lelietje-van-dalen ook beschouwd als een symbool van de geneeskunde, daarom werden belangrijke genezers vaak afgebeeld met de bloem.

    gebruiken

    Omdat het lelietje-van-dalen een voorkeur heeft voor een meer schaduwrijke plek in de tuin, net als in zijn natuurlijke habitat, moet je hem vooral gebruiken om er bomen onder te planten. De snel uitgroeiende vaste planten zien er bijzonder mooi uit in gezelschap van druivenhyacinten (bot. Muscari) en tulpen (bot. Tulipa), maar ook het voorjaarsmonument (bot. Omphalodes verna), de alpenelfen (bot. Epimedium alpinum), de Echtevrouwebedstro (bot. Galium odoratum) of de kleine maagdenpalm (bot. Vinca minor) zorgen voor bijzondere combinaties die elk jaar opnieuw te bewonderen zijn.

    uiterlijk en groei

    Meibloem, Meiroos of zelfs Meilelie: Het lelietje-van-dalen heeft vele namen, omdat het ooit een belangrijke rol speelde in de symbolische taal van bloemen voor veel volkeren. De kleine vaste plant wordt tussen de 15 en 25 centimeter hoog, waarbij de lange, lancetvormige bladeren rond half april uit de vaste onderstam ontspruiten. De veelal donkergroene bladeren hebben een glanzende bovenzijde en dicht op elkaar staande, geschulpte nerven. Ze worden altijd in paren samen gekweekt en omgeven door een schutblad. Tussen mei en juni zijn er tussen de vijf en 13 kleine, witte bloemen met de karakteristieke klokvorm. Ze verspreiden een aangenaam zoete geur. De felrode bessen, die vogels graag eten, verschijnen vanaf juli.

    toxiciteit

    Het mooie lelietje-van-dalen is zeer giftig en mogelijk dodelijk, vooral voor kinderen en dieren. Alle delen van de planten bevatten convallatoxine als het belangrijkste actieve ingrediënt, evenals andere hart-actieve glycosiden, waarbij de felrode bessen een gevaarlijke verleiding zijn, vooral voor kinderen. Maar zelfs boeketten van lelietje-van-dalen zijn niet ongevaarlijk, omdat de gif.webpstoffen van de plant in het bloemenwater worden overgebracht - en kinderen kunnen het drinken of er op een andere manier mee in contact komen. Vergiftiging manifesteert zich door misselijkheid, braken en diarree, evenals wazig zien en duizeligheid, hoewel niet alle symptomen tegelijk optreden. Bij ernstige vergiftiging kunnen ook hartritmestoornissen tot en met hartstilstand optreden, hoewel fatale gevolgen zeer zeldzaam zijn.

    Lelietje-van-dalen als medicinale plant

    Sinds onheuglijke tijden wordt lelietje-van-dalen echter ook medicinaal gebruikt. Zelfs vandaag de dag zijn overeenkomstige preparaten belangrijke medicijnen voor hartziekten en zijn bedoeld om te helpen bij de behandeling van hartritmestoornissen en hartinsufficiëntie. De hartversterkende werking van de plant is - in de juiste dosering - al vele eeuwen bekend en werd al in de 16e eeuw beschreven door Hieronymus Bock. U moet echter nooit alleen lelietje-van-dalen-remedies maken, omdat de grens tussen genezen en giftig is buitengewoon dun en mogelijk fatale overdoses gemakkelijk kunnen optreden.

    Maak onderscheid tussen lelietje-van-dalen en daslook

    De lente is het seizoen van de daslook en veel mensen trekken met mand en mes het bos in om de aromatische daslook te oogsten. Maar pas op: de bladeren van daslook lijken zo veel op die van het lelietje-van-dalen dat ze elk jaar onbewust worden vergiftigd. Hoewel bladeren van daslook - in tegenstelling tot die van het lelietje-van-dalen - een onmiskenbare knoflookgeur hebben, blijft deze bij het verzamelen snel aan de handen plakken - en is een onderscheid door geurtest praktisch onmogelijk. Het is daarom essentieel om aandacht te besteden aan de volgende kenmerken om verwarring te voorkomen:

    • Knoppen: knoppen van daslook al in februari/maart, lelietje-van-dalen pas vanaf half april
    • Bladstengels: Daslook heeft groenwitte bladstelen zonder bladschede, terwijl lelietje-van-dalen een vliezige, groenachtige tot bruinachtige bladschede heeft
    • Bladeren: de bladnerven van daslook staan zo'n drie tot vier millimeter uit elkaar, die van het lelietje-van-dalen staan heel dicht bij elkaar en het lelietje-van-dalenblad is vaak donkerder van kleur en heeft een glanzende onderkant
    • Wortels: daslook behoort tot de bolgewassen, terwijl lelietje-van-dalen bijna horizontaal uitstekende wortelstokken ontwikkelt

    locatie en bodem

    Als typische bosplant geeft het lelietje-van-dalen de voorkeur aan een halfschaduw tot schaduwrijke plek in de tuin, waarvan de grond zo fris tot vochtig mogelijk is, kalkarm en humusrijk. Ideaal is een zure pH-waarde tussen de 4,5 en 6. De standplaats mag echter ook niet te schaduwrijk zijn, omdat de bloei langzamer gaat bij gebrek aan zonlicht. Intensieve zonnestraling 's middags moet ook worden vermeden. Arme grond is heel goed te verbeteren met compost, wat klei en eventueel zand. Plant de bloem onder bomen of in de halfschaduw van sierheesters.

    cultuur in de pot

    Het mooie lelietje-van-dalen kan ook in een emmer of andere plantenbak op het balkon of terras worden gekweekt, zolang het daar niet te zonnig of te warm is. Plant hiervoor de wortelstokken horizontaal in de pot, die je eerder hebt gevuld met een mengsel van compost en een beetje zand. Kies een zo breed mogelijke pot, minimaal 12 centimeter in doorsnee, zodat de planten voldoende ruimte hebben voor de vorming van wortelscheuten. Bedek de onderstam met een klein beetje aarde en laat de ogen iets uitsteken uit het substraat. Het substraat moet op zijn beurt goed vochtig worden gehouden, maar nooit nat om rotten te voorkomen.

    Overigens: Als je de lelietje-van-dalen wortelstok in november of december in een bloembak plant en op de vensterbank rond de 20 graden Celsius kweekt, zal de plant veel eerder bloeien. De plant heeft echter een koude prikkel nodig om bloemen te ontwikkelen, anders zijn alleen bladeren te zien. Zet het lelietje-van-dalen na de bloei weer buiten of plant hem uit.

    Plant lelietje-van-dalen correct

    De tere lelietjes-van-dalen kunnen het beste in de voorafgaande herfst worden geplant, zodat de bloemen de koudeprikkel krijgen die ze nodig hebben om te bloeien. Houd een plantafstand van minimaal tien centimeter tussen de afzonderlijke planten en vergeet de wortelstokbarrière niet: de krachtige lelietje-van-dalen verspreiden zich zeer snel door uitlopers, verdringen andere planten en kunnen daarom hinderlijk worden. Als alternatief kunt u met regelmatige tussenpozen de omringende grond met een schop doorboren om verspreiding van de wortelstokken te voorkomen. Ga anders bij het planten als volgt te werk:

    • Graaf een plantgat van ongeveer tien centimeter diep.
    • Til volwassen compost onder de uitgegraven grond.
    • Zet de wortelstokken horizontaal in het plantgat met de ogen naar boven gericht.
    • Vul het plantgat en druk de grond licht aan.
    • Water rijkelijk.

    Lees verder

    water geven en bemesten

    Lelietje-van-dalen is aangenaam onderhoudsarm en heeft, eenmaal geplant en gevestigd, nauwelijks meer aandacht nodig. Geef vooral jonge, vers geplante exemplaren voldoende water zodat ze goed kunnen groeien. Bemesten is in principe niet nodig, maar u kunt de in het najaar binnengebrachte planten wel afdekken met een dikke laag compost of bladcompost en zo zorgen voor verse voeding.

    Lelietje-van-dalen correct snijden

    Verwijder na de bloei de verwelkte scheuten om te voorkomen dat de zeer giftige bessen zich ontwikkelen. Verdere snijmaatregelen zijn niet nodig.
    Lees verder

    Lelietje-van-dalen vermeerderen

    Eenmaal geplant, zullen lelietje-van-dalen zich vanzelf voortplanten en moeten ze worden beperkt in hun verspreiding. Voor gerichte vermeerdering gaat u echter het beste te werk zoals hieronder beschreven:

    • Graaf de onderstammen plat in de grond op.
    • Til hiervoor de plant met een graafvork inclusief wortelstok uit de grond.
    • De beste tijd hiervoor is na de bloeiperiode in juni of juli.
    • Snijd wat wortels in grotere stukken.
    • Graaf op de nieuwe locatie plantgaten van ongeveer tien centimeter diep.
    • Plaats de wortelstukken één voor één.
    • Vul de plantgaten met compost.

    Als alternatief kunt u eenvoudig afzonderlijke stukken van een grotere lelietje-van-dalenplantage scheiden en apart planten. Gemiddeld ontwikkelen zich tot zes jonge planten uit een stuk wortel van ongeveer 15 centimeter groot.
    Lees verder

    overwinteren

    Lelietje-van-dalen zijn absoluut winterhard en hebben geen winterbescherming nodig. Alleen exemplaren die in potten en andere plantenbakken worden gekweekt, moeten worden beschermd tegen bevriezing van het substraat en dus de wortels. Zet hiervoor de emmer op een koele en lichte plaats, bijvoorbeeld op een vensterbank, in een kas of in een serre, of wikkel de bak in vorstwerend materiaal en plaats deze op een dikke houten of polystyreen bodem.

    ziekten en plagen

    Lelietje-van-dalen is behoorlijk vatbaar voor bepaalde schimmelziekten, zoals de roestschimmel Puccinia sessilis var. sessilis of grijze schimmel (Botrytis cinerea). De behandeling wordt altijd uitgevoerd door aangetaste planten krachtig te snoeien, die nooit met de compost mogen worden weggegooid - de schimmelsporen overleven hier en worden uiteindelijk met de volwassen compost verder in de tuin verspreid. Gooi besmet plantmateriaal altijd in de prullenbak of verbrand het. Als je daarentegen kleine, glanzend rode kevers op je lelietje-van-dalen ontdekt, is het de zogenaamde leliekever. Dit ongedierte en zijn larven kunnen gemakkelijk worden afgestoten met een krachtige waterstraal uit de tuinslang of door gedroogd koffiedik te sprenkelen.

    tips

    Lelietje-van-dalen maakt zeer goede, lang houdbare snijbloemen. Snijd hiervoor alleen licht geopende bloemstengels af en kras ze lichtjes. Je kunt de bloemen ofwel alleen in een vaas houden, maar je kunt ze ook samen met andere planten - zoals gerbera's of varens - schikken tot een boeket. In dit geval moet u de giftige lelietje-van-dalen echter eerst een paar uur apart plaatsen om de gif.webpstoffen weg te spoelen. Giet vervolgens het vaaswater weg. Lila daarentegen is niet te combineren met lelietje-van-dalen, omdat ze snel verwelkt in de buurt van de giftige vaste plant.

    soorten en variëteiten

    Botanisch gezien behoorde het lelietje-van-dalen (bot. Convallaria majalis) tot 1994 tot de leliefamilie, maar is sindsdien ingedeeld bij het geslacht Convallaria, dat slechts drie soorten omvat, binnen de aspergefamilie (bot Asparagaceae). Alleen de soort Convallaria majalis en twee ondersoorten behoren tot deze groep, waarvan Convallaria majalis var keiskei inheems is tussen Siberië en Japan en Convallaria majalis var. montana in delen van de VS.

    Lelietje-van-dalen-variëteiten

    Als sierplant worden echter alleen de verschillende soorten Convallaria majalis gebruikt, hoewel deze meestal alleen in speciaalzaken verkrijgbaar zijn: In het tuincentrum kun je de soort alleen krijgen zonder rasopdracht. Desalniettemin is het de moeite waard om variëteiten van de mooie vaste plant in de gaten te houden:

    • 'Bridal Choice': tot 12 witte, delicaat geurende bloemen, diepgroen blad
    • 'Fortins Giant': ook "reuzenlelietje-van-dalen", langgesteeld met bijzonder grote, geurende individuele bloemen
    • 'Grandiflora': bijzonder grote, witte bloemen met een sterke geur, groen blad
    • 'Hardwick Hall': mooie cultivar met witte bloemen, donkergroen blad met witte rand
    • 'Hitscherberger Riesenperle': veel witte bloemen, lange bloemstengel, groen blad, perfect als snijbloem
    • 'Hofheim': witte bloemen, lichtgroen blad met een geelwitte bladrand
    • 'Lineata': witte bloemen, groen blad met gele verticale strepen
    • 'Plena': mooie variëteit met dubbele roze-witte bloemen, groen blad
    • 'Prolificans': dubbele witte bloemen met groen blad
    • 'Rosea': kleine, zachtroze bloemen, groen blad
    • 'Silberconfolis': groeikrachtige soort met veel witte bloemen, groen blad met een zilverachtig randje
    • 'Vierländer Glockenspiel': een speciaal veredelde soort met witte bloemen, lange stelen en groen blad

    Japanse lelietje-van-dalen (bot. Reineckea carnea)

    Een soort die bekend staat als "Japanse lelietje-van-dalen" is soms in de handel verkrijgbaar, een soort die slechts in de verte verwant is aan Convallaria majalis en de botanische naam Reineckea carnea heeft. Dit lijkt echter niet op onze inheemse lelietje-van-dalen en bloeit ook niet in de vrolijke maand mei. De vaste plant, die zo'n 30 centimeter hoog wordt, verspreidt zich net zo ver als het lelietje-van-dalen en geeft de voorkeur aan een halfschaduwrijke standplaats met fris, humusrijk substraat. De delicaat geurende bloeiende scheuten, die doen denken aan orchideeën, verschijnen pas in de late zomer en bloeien door tot oktober. Het smalle blad is wintergroen.

    Valse lelietje-van-dalen (bot. Polygonatum odoratum)

    Uiterlijk vergelijkbaar met het lelietje-van-dalen - en ook verwant aan het - is het Salomonszegel, dat ook inheems is bij ons en ook bekend staat als witte wortel. Het geslacht omvat drie soorten, waarvan de echte Salomonsrob (bot. Polygonatum odoratum) in het wild voorkomt in bossen en aan bosranden en soms ook in weilanden. De groengele bloemen verschijnen tussen april en juni en verspreiden een delicate geur, daarom wordt de soort ook wel geurige claret genoemd. Je kunt de mooie vaste plant af en toe in de handel kopen onder de naam valse lelietje-van-dalen. De kweekomstandigheden van beide soorten zijn zeer vergelijkbaar.

    Tweebladige schaduwbloem (bot. Maianthemum bifolium)

    Deze kleine, aantrekkelijke vaste plant wordt ook gerekend tot de Convallariaceae en is daarom zowel verwant aan het lelietje-van-dalen als uiterlijk vergelijkbaar. In de natuur komt de groepvormende plant voor in veel bossen op zure, voedselrijke bodems. Hij is ook zeer geschikt voor de teelt in de tuin en verspreidt zich snel dankzij de krachtige wortelstokken. De soort wordt slechts ongeveer 15 centimeter hoog en vormt tussen mei en juni talloze witte, delicaat geurende bloemen. In de tuin komt de al even giftige wilde vaste plant echter nog maar zelden voor.

    Sterlelietje-van-dalen (bot. Speirantha garddenii)

    Dit is ook geen echte lelietje-van-dalen, maar een verwante soort die ook tot de Convallariaceae behoort. De sterlelietje-van-dalen komt oorspronkelijk uit China en vormt tussen mei en juni talloze mooie, licht geurende bloemsterren. De vaste plant wordt tot 30 centimeter hoog en kan heel goed gesocialiseerd worden met het lelietje-van-dalen en zijn verwanten.Zoals alle leden van de plantenfamilie is deze mooie bloem zeer giftig.

Categorie:

Moestuin