Neofyten worden vaak afgeschilderd als gevaarlijk en vijandig. Maar heel weinig soorten hebben negatieve gevolgen voor onze ecosystemen. Deze soorten kenmerken niet alleen de natuur, maar ook cultuurlandschappen. Daarom zijn alternatieve manieren om met dit potentiële gevaar om te gaan niet geheel nieuw.

Ook de lupine werd geïntroduceerd

Inhoudsopgave

Toon alles
  1. de essentie in het kort
  2. Neofyten - Definitie
  3. Invasieve neofieten - Duitsland
  4. Voorbeelden van neofieten
  5. Gevechten nuttig?
  6. Veel Gestelde Vragen

    7. de essentie in het kort

    • Neofyten zijn planten die geen deel uitmaken van de natuurlijke vegetatie van een habitat. Ze worden door mensen over de hele wereld gedragen, maar sinds de ijstijd hebben planten zich buiten hun natuurlijke verspreidingsgebied verspreid.
    • Enkele soorten zijn gevaarlijk voor de inheemse flora. Dergelijke organismen worden invasief genoemd.
    • Sommige voorbeelden trekken veel aandacht vanwege hun neiging om zich te verspreiden.
    • Met behulp van alternatieve methoden kunnen individuen de verspreiding van dergelijke soorten stoppen. Veel nieuwe planten zijn eetbaar.

    Wat zijn neofieten?

    Neophytes zijn een subcategorie van Neobiota. Deze aanduiding is afgeleid van de Griekse termen néos voor "nieuw" en bíos voor "leven". In de strikte definitie omvat neobiota alle soorten die door mensen in de wereld zijn verspreid. Deze wezens verspreiden zich naar vreemde gebieden waar ze voorheen niet als inheems werden beschouwd. Weinig natuuronderzoekers zijn van mening dat andere soorten die zich zonder menselijke tussenkomst naar vreemde gebieden verspreiden, ook onder de neobiota vallen.

    De term neobiota omvat:

    • neofieten: neobiotische planten
    • Neozoa: neobiotische dieren
    • neomyceten: neobiotische schimmels

    Een kijkje in de geschiedenis

    Zogenaamde nieuwe planten zijn geen onbekend fenomeen. Het is een natuurlijk proces dat er voortdurend nieuwe soorten naar Centraal-Europa migreren. De hele vegetatie van Centraal-Europa wordt gekenmerkt door soorten die sinds de ijstijd zijn geëmigreerd. De ecosystemen in Duitsland en Europa hebben een hoge mate van veerkracht ontwikkeld tegen nieuw geïntroduceerde soorten.

    Er zijn veel niche-habitats waar uitheemse soorten een plaats vinden en gedijen naast inheemse planten. Deze ontwikkeling wordt bevorderd door klimaatverandering, omdat door de opwarming van de aarde warmteminnende planten en dieren zich steeds meer verspreiden naar noordelijke regio's.

    Neofyten in Duitsland voor en na 1492

    Tijdens de Neolithische periode namen mensen talloze wilde kruiden mee als ze graan binnenbrachten. Tegenwoordig staan veel van deze kruiden op de Rode Lijst van Bedreigde Soorten. Deze planten, geïntroduceerd in Europa door neolithische mensen of Romeinse handel, worden archaeophytes genoemd. Pas sinds de ontdekking van Amerika in 1492 door Columbus nam het wereldwijde verkeer van goederen en mensen, en daarmee het transport van planten, toe. Alle planten die na dit jaar worden geïntroduceerd, worden neofieten genoemd.

    Huidige situatie

    Bijna de helft van alle neofieten die zich in Duitsland hebben gevestigd, is opzettelijk geïntroduceerd. Hiervan is 30 procent sierteelt, de overige 20 procent zijn land- en bosbouwgewassen zoals maïs, aardappelen en tomaten. De andere helft van de nieuwe planten is onbedoeld geïntroduceerd, bijvoorbeeld als ongewenste bijmenging in het zaad.

    Wanneer het zinvol is om uitheemse soorten te beheersen:

    • Restanten van bedreigde diersoorten worden verdreven
    • bij risico's van hybride vorming tussen uitheemse en inheemse soorten
    • historische authenticiteit van soorten in een cultuurlandschap wordt bedreigd

    Invasieve neofieten in Duitsland

    De Japanse duizendknoop is een plant die in Duitsland is geïntroduceerd

    Niet alle niet-inheemse organismen zijn ongewenst of gevaarlijk. Er zijn maar weinig nieuwkomers die zich in een vreemd klimaat zelfstandig kunnen vestigen en verspreiden. De zogenaamde regel van tien stelt dat slechts tien procent van alle geïntroduceerde soorten kan overleven in de nieuwe habitat. De overige 90 procent verdwijnt na korte tijd. Nog eens tien procent van de nieuwe soorten kan zich vestigen en daarvan leidt tien procent tot negatieve effecten. Deze planten worden invasieve neofieten genoemd.

    Met ongeveer 0,2 procent is het aandeel invasieve planten - gemeten tegen alle neofieten - verwaarloosbaar.

    definitie

    Terwijl de neobiotische soorten alleen wezens omvatten die in vreemde gebieden zijn geïntroduceerd, duidt het kenmerk "invasief" die dieren, planten en schimmels aan die zich stevig in hun nieuwe habitat hebben gevestigd. Ze vormen een bedreiging voor de inheemse flora en fauna omdat ze een sterke invloed hebben op de soortensamenstelling en dieren of planten kunnen verdringen.

    uitweiding

    Welke financiële schade richten neofieten en neozoa aan?

    Grijze eekhoorns, wasberen en reuzenberenklauw zijn uitheemse soorten in Duitsland die zich nu met succes hebben gevestigd. Een dergelijke verspreiding van uitheemse soorten kan ten koste gaan van het nieuwe thuisland als soorten die zwak zijn in concurrentie worden verdreven en habitats als gevolg daarvan verloren gaan. Invasieve soorten kunnen een grote bedreiging vormen voor de inheemse biodiversiteit en economische schade aanrichten. Volgens een schatting van de EU-commissie uit 2022 zouden deze wezens in heel Europa voor twaalf miljard euro schade hebben aangericht.

    Waarom zijn invasieve neofieten competitief?

    De behoeften van deze planten komen bijzonder goed overeen met de omstandigheden in de nieuwe habitat. U kunt daar een eerder onvervulde vacature invullen. Veel neofieten hebben geen roofdieren in vreemde gebieden, wat betekent dat niets hun verspreiding in de weg staat. In Duitsland groeien neofieten steeds vaker op verstoorde en voedselrijke plaatsen zoals bermen en bouwland. Bossen of heidevelden daarentegen worden zelden bewoond door nieuwkomers. Dit geeft aan dat deze planten zijn aangepast aan voedselrijke locaties en tolerant zijn voor verstoringen.

    Eigenschappen die voortplanting ondersteunen:

    • Planten produceren grote hoeveelheden zaden
    • hun vegetatieve vermogen om zich te verspreiden is erg hoog
    • hoog aanpassingsvermogen aan nieuwe omgevingsomstandigheden

    Neofyten: voorbeelden van buitenaardse planten

    De prachtige Himalaya balsem is een meester in het werpen van zaden

    De lijst van neofieten in Duitsland omvat ongeveer 400 planten. Deze lijst van neofieten bevat gevestigde plantensoorten, enkele ondersoorten en variëteiten, en nieuwe soorten die zijn ontstaan door kruising en vegetatieve vermeerdering. In 2022 publiceerde de EU de Union List, waarop 66 invasieve dier- en plantensoorten staan vermeld. Van deze wezens wordt een handvol soorten vanwege hun biologie als een ernstige bedreiging voor de biodiversiteit beschouwd.

    wetenschappelijk oorsprong probleem
    hercules boom Heracleum mantegazzianum Kaukasus produceert tot 10.000 zaden
    Japanse duizendknoop Fallopia japonica Oost-Azië explosieve verspreiding via verregaande wortelscheuten
    Himalaya balsem Impatiens glandulifera Himalaya schiet zaden tot zeven meter
    Canadese guldenroede Solidago canadensis Noord Amerika vormt ondoordringbaar struikgewas

    Lupine (Lupinus polyphyllus)

    De oorspronkelijk uit Amerika afkomstige soort wordt gekenmerkt door een lange penwortel. Een plant ontwikkelt tot 60 bloemen. Deze ontwikkelen ongeveer 2.000 zaden die een afstand van zes meter kunnen worden geslingerd. Op deze wortels zitten knobbelbacteriën, die stikstof uit de lucht binden en beschikbaar maken voor planten. Door hun verspreiding worden bodems vruchtbaarder, wat niet overal wenselijk is. De lupine verspreidt zich ook op arme grond en verdringt soorten die afhankelijk zijn van dergelijke locaties.

    Bedreigde soort:

    • Arnica en kattenpoot
    • mat gras en bolbloem
    • Orchidee en Turk's muts lily

    Ragweed (Ambrosia artemisiifolia)

    De bijvoet ambrosia is een doorn in het oog van mensen met allergieën

    In Beieren verspreidt de bijvoet ambrosia zich steeds meer. De soort kon zich ongemerkt verspreiden via vogelzaad en groeit vooral in tuinen onder vogelvoeders. Als een ruderale plant leeft de soort uit Noord-Amerika op verstoorde locaties en bermen. Het groeit op spoordijken, op puinhopen en op bouwplaatsen. Aangezien het stuifmeel ernstige allergieën kan veroorzaken, heeft het Beierse ministerie van Milieu een actieprogramma ontwikkeld om de soort te bestrijden.

    Zwarte sprinkhaan (Robinia pseudacacia)

    De boom komt uit Noord-Amerika en wordt in lanen aangeplant onder de naam silver rain. De bijzondere eigenschappen van deze soort komen duidelijk naar voren op vuilstortplaatsen: het is bestand tegen strooizout en verdraagt emissies. De robinia heeft momenteel het grootste potentieel voor verplaatsing. Het kan atmosferische stikstof binden en verrijken in de bodem. Omdat het hout zich verspreidt op arme locaties, zorgt het ervoor dat dergelijke gebieden overbemest worden. Beschermde en gespecialiseerde soorten worden uit deze habitats verdreven.

    Wat veroorzaakt Robinia:

    • soortenrijke halfdroge graslanden zijn gearceerd
    • zeldzame orchideeën gaan verloren
    • insecten gespecialiseerd in orchideeën kunnen geen voedselbronnen vinden
    • natte hellingen worden losgemaakt en verzacht door sporen
    • In de bodem verrijkte stikstof wordt in de wateren gespoeld

    Moet de persoon iets doen?

    Hoe mooi sommige neofieten ook zijn, ze hebben de neiging om inheemse soorten te verdringen

    Het is primair aan de natuur om te beslissen over beheersmaatregelen. Er zijn nog grote lacunes in de beoordeling van de invasiviteit. Veel verbindingen binnen de verspreiding van dergelijke soorten zijn onbekend. De goede wil van een individu kan snel leiden tot negatieve gevolgen. Inheemse en bedreigde soorten kunnen ook schade oplopen door verwarring en onvoorzichtigheid. Elke opruimingsoperatie betekent weer een andere ingreep die broedvogels kan storen of een ingang kan bieden voor nieuwe soorten.

    tips

    Zorg ervoor dat u de planten in uw tuin zorgvuldig uitkiest en zet indien mogelijk geen kweekplanten buiten.

    verspreiding voorkomen

    Als de voorraden al zodanig zijn uitgebreid dat volledige opruiming onrealistisch lijkt, moet verdere spreiding worden gecontroleerd. Zorg ervoor dat lupine en guldenroede zich niet voortplanten uit zaden. Snijd de bloeiwijzen tijdig af voordat zaadvorming optreedt. Het continu verwijderen van nieuwe scheuten helpt vegetatieve verspreiding tegen te gaan.

    Gebruik neofieten in de keuken

    Veel neofieten zoals aardappelen, aardpeer of tomaten zijn onmisbaar geworden in de keuken. Zelfs onder de verwilderde planten na 1492 zijn er kruiden die eetbaar zijn. Als de soort het leefgebied niet bedreigt, heeft uitgebreide controle weinig zin. In plaats daarvan kunt u de zaden, bladeren of scheuten van deze planten oogsten en hun verspreiding onder controle houden door middel van gerichte inzamelingscampagnes.

    youtube

    tips

    Kijk goed naar foto's van zowel inheemse als niet-inheemse soorten voordat je aan een verzameltour begint. Veel soorten lijken verwarrend op elkaar.

    Japanse duizendknoop

    De plant wordt beschouwd als een geneeskrachtig kruid in China en Japan en wordt gebruikt voor het genezen van thee. Hun jonge scheuten smaken naar bladstelen van rabarber. Ze kunnen verwerkt worden tot lekkere dipsauzen en mousserende jams. Als ze nog erg jong zijn, kunnen de scheuten rauw gegeten worden.

    wolvin

    Lupinezaden zijn een relatief onbekend ingrediënt in voedsel. Hun voedingswaarde is vergelijkbaar met die van verwante peulvruchten zoals erwten en sojabonen. Voordat de zaden gegeten kunnen worden, moeten de bittere stoffen verwijderd worden. Op traditionele wijze gebeurt dit door 14 dagen in zout water te bewaren. De zaden worden vervolgens meerdere keren gekookt in zoet water. Lupinezaden kunnen worden bereid als erwtengroente of worden gebruikt in salades.

    Veel Gestelde Vragen

    Wat zijn uitheemse soorten, neofieten en neozoa?

    In Duitsland en de aangrenzende Duitstalige landen worden planten gewoonlijk neofieten genoemd en dieren neozoa. In het Engels is een onderverdeling in planten, dieren en schimmels ongebruikelijk. Buitenaardse soorten worden gezamenlijk aangeduid als "buitenaardse soorten". Als de soorten een onderdrukkend karakter hebben, worden ze beschouwd als "invasieve soorten".

    Hoe gevaarlijk zijn neofieten?

    Er zijn enkele soorten die gezondheidsrisico's voor de mens opleveren. Niet iedereen reageert echter op dezelfde manier. Gevoelige mensen en mensen met allergieën moeten voorzichtig zijn. Reuzenberenklauw produceert een stof die bij aanraking de natuurlijke zonnebrandcrème van de huid vernietigt. Blootstelling aan normaal zonlicht kan ernstige brandwonden en blaarvorming veroorzaken.

    Tot november produceert de ambrosia miljarden kleine pollen die de luchtwegen binnendringen en allergieën veroorzaken. De smalbladige kruiskruid nestelt zich graag in weilanden en velden. Als hun giftige plantendelen in de graanoogst terechtkomen, kunnen ze bij het eten van brood de gezondheid schaden.

    Kunnen neofieten nuttig zijn?

    Neofyten spelen een des te belangrijker rol naarmate een locatie verder afgelegen lijkt. Vanwege hun locatievereisten kunnen sommige planten geschikter zijn dan inheemse planten als het gaat om het koloniseren van zwaar beschadigde gebieden. Voor veel dieren worden neofieten nu als belangrijke voedselplanten beschouwd:

    • Copperrock Pear zorgt voor voedsel voor vogels
    • laatbloeiende reuzenberenklauw voorziet bijen van voedsel als er bijna geen andere planten bloeien
    • Himalayabalsem is een van de meest bezochte bloeiende planten door hommels in augustus
    • Paardenkastanjemineermot is een belangrijke voedselbron voor mezen tijdens het uitkomen

    Waarom verspreiden neofieten zich zo snel?

    Planten leven in een constant veranderende wereld, waarin ook de leefomstandigheden continu fluctueren. Als gevolg hiervan worden slecht aangepaste soorten verdreven en vinden beter aangepaste wezens een nieuwe niche. Dergelijke processen vinden ook onafhankelijk van menselijk ingrijpen plaats. Veel soorten kunnen deze habitats echter niet bereiken zonder menselijk vervoer.

    Moeten neofieten bestreden worden?

    Er moet kritisch worden beoordeeld of een soort ook daadwerkelijk weer uitgeroeid moet worden. Een dergelijke maatregel vertegenwoordigt een andere menselijke interventie, die op zijn beurt nieuwe ongewenste soorten een toegangspoort kan geven. Mensen creëren alleen locaties waar zeer gespecialiseerde en bedreigde inheemse soorten geen basis voor leven kunnen vinden. Als een niet-inheemse soort per ongeluk op deze locatie struikelt, kan hij zijn groeivoordeel benutten. Alternatieve maatregelen zoals beheer of gebruik lijken logischer te zijn in moderne natuurbeschermingsconcepten.

Categorie:

Verzorgingstips